Türk Hematoloji Derneği 13 Ekim Dünya Tromboz Günü sebebiyle büyük ölçüde önlenebilir olan bu hastalığın farkındalığını oluşturmak ve halkı bilgilendirmek amacı ile İstanbul’da bir etkinlik düzenledi. Abdi İbrahim’in koşulsuz desteği ile düzenlenen etkinlikte “ Hareketsiz Kalma, Yaşamdan Kopma  ” mesajı verildi.

Türk Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Muzaffer Demir kampanya ile ilgili olarak; ''Dünya Tromboz Günü''misyonu, global kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin başlıca nedenlerinden olan tromboz hakkındaki bilinci artırmak,farkındalık oluşturmak, tromboembolik hastalık nedeniyle ölümleri ve sakatlıkları azaltmaktır''dedi. Prof.Dr.Demir kampanya detayları ile birlikte Tromboz'un nedenleri, risk faktörleri, belirtileri ve tedavisi hakkında merak edilen soruları yanıtladı.

		Hedef, 2025 yılında bulaşıcı olmayan hastalıklarda erken ölümleri yüzde 25 azaltmak “Türk Hematoloji Derneği, “International Society on Thrombosis and Haemostasis (ISTH)”nın başlattığı ve her kıtadan Tromboz ile ilgilenen organizasyonların katıldığı, “Dünya Tromboz Günü” kampanyası ortakları arasında yer almaktadır. ISTH ulusal ve yerel organizasyonlar ile birlikte tromboza karşı farkındalığı arttırmak için, 13 Ekim tarihini Dünya Tromboz Günü olarak ilan etmiştir ve başlangıcı 13 Ekim 2014’tür. Dünya Tromboz Günü’ne dünyanın her kıtasından 35’den fazla ülkede tromboz ve kalp damar hastalıkları ile ilgili dernekler bu kampanyaya destek vermekte ve her gün bir yenisi eklenmektedir. Tromboz, dünyada en sık görülen 3 ölümcül kalp-damar hastalıklarının (kalp krizi, inme-felç ve venöz tromboembolizm) ortak mekanizmasında ve bu hastalıkların oluşumunda yer alan sessiz bir klinik tablodur. Ancak bacak ve akciğerlerde oluşan kan pıhtıları (VTE) büyük ölçüde geri planda kalmıştır. Bu boşluğu gidermek üzere Uluslararası Tromboz ve Hemostaz Derneği (ISTH) dünya genelinde 175'den fazla sağlık / tıp ve hasta örgütleri ile birlikte Dünya Tromboz Günü (WTD) kampanyasını başlatmıştır.

Bu projenin amacı halkı ve hekimleri bacakta ve akciğerde oluşan kan pıhtısının ölümcül olduğu, risk faktörleri ve önlenmesi konusunda bilgilendirmektir.Bu misyon Dünya Sağlık Örgütünün küresel hedefi  kapsamında olan 2025 yılında bulaşıcı olmayan hastalıklarda erken ölümleri yüzde 25 azaltmayı destekler Kardiyovasküler hastalıklar bunun önemli bir parçasıdır. 

-Tromboz nedir?

Tromboz, atar ve toplar damar içinde kan pıhtısının oluşması ve kan akışını engellemesi durumuna verilen isimdir. Damar tıkanmasına bağlı olarak organ yetersizlikleri, sakatlıklar ve ölüm meydana gelebilmektedir. Kalp krizi ve benzeri olaylar) ve inmeler toplum tarafından iyi bilinen kalp-damar hastalıklarıyken, toplardamar tıkanıklığı yeterli bilgi birikimi ve farkındalık mevcut değildir. VTE hem bacak derin damarlarında (derin ven trombozu-DVT) hem de akciğer damarlarında (pulmoner emboli-PE) ortaya çıkabilmektedir. VTE de sakatlığa ve ölüme yol açabilir. Özellikle hastanede yatan hastaların en önemli ölüm nedenlerinin başında pulmoner emboli gelmektedir.ABD ve Avrupa'da, VTE ilgili olaylar yüzünden AIDS, meme kanseri, prostat kanseri ve motorlu araç kaza ölümleri toplamından daha çok insan hayatını kaybetmektedir.

-Kimlerde ve hangi yaş grubunda daha çok görülüyor?

Derin ven trombozu yıllık görülme sıklığı binde 15 iken, pulmoner embolinin ise binde 9’dur. Görülme sıklığında en önemli etken yaştır. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artmaktadır. Altmış beş yaşından önce toplumdaki genel sıklık binde 2.3 iken, 65 yaş ve üstünde ise binde 13.8’e kadar çıkmaktadır. Erkeklerde kadınlara göre biraz daha fazla görülmektedir. Batılı toplumlarda görülme sıklığı benzer oranlarda iken Asya kökenli toplumlarda görülme sıklığı biraz daha düşüktür.

 -Risk faktörleri nelerdir?

VTE oluşumunu kolaylaştırıcı risk faktörlerini geçici ve kalıcı risk faktörleri olarak iki ana başlıkta incelemek gerekir. Yaşamın herhangi bir zaman diliminde ve bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan ama daha sonra tekrarlamayan risk faktörleri geçici risk faktörleridir.Gebelik, lohusalık dönemi, doğum kontrol haplarının kullanımı, şişmanlık, hastaneye yatış, uzun süre hareketsiz yatmak, uzun süreli seyahatler, ortopedik ve genel cerrahinin büyük ameliyatları ve sigara kullanımı gibi durumlar geçici risk faktörlerindendir. Bu sayılanların yanında kanser, kalp yetersizliği, hastaneye yatış gerektiren dahili hastalıklar, felç ve böbrek- karaciğer gibi organ yetersizliği de VTE için risk faktörü olarak sayılmaktadır.

Kalıcı risk faktörleri ise çoğunlukla ailesel olup, aile bireylerinde var olan bir genetik bozukluğun kişiye geçmesi ile VTE oluşumuna yatkınlık sağlamaktadır. Vücudumuzda pıhtılaşmayı engelleyen sistemin bozukluklarında (antitrombin, protein C ve protein S eksikliği gibi) veya pıhtılaşmanın aşırı artmasına bağlı (Faktör V Leiden gibi) olarak ortaya çıkmaktadır. Ailesel trombozlar daha çok gençlerde ortaya çıkmaktadır. Yaşlı grupta bu risk faktörlerini aramak için özel çaba harcamamak gerekmektedir.

-Belirtileri nelerdir? Erken teşhis ile önlenebilir mi?

Hastalığın işaretleri, bacakta pıhtı nedeniyle oluşan derin ven trombozu (DVT) ile akciğerlere oluşan pulmoner emboli (PE), birbirinden farklıdır. DVT bacak ağrısı, hassasiyet ve şişlik yaparken, PE nefes darlığı, göğüs ağrısı nefes almada güçlük ve öksürük ve bazen kanlı balgam yapabilir.Bacak ve akciğerlerde anormal kan pıhtısı oluşumu önlenebilir. Tıbbi testler tanıyı doğrulamak için gerekmektedir. İlgili testler aşağıda yer almaktadır. Kan damarlarını görüntülemek için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanan ultrason (doppler ultrasonografi) kullanılabilir. Venografi: Boyar madde ile damarı boyayarak bacak damarlarının içindeki pıhtı gösterilebilir. D-Dimer testi; kan pıhtılaşmasında kanda düzeyi yükselen bir kan testidir. Bilgisayarlı tomografi (BT) veya magnetik rezonans (MR) ile akciğer damarlarının boyar madde ile gösterilmesi ile akciğer embolisi tanısı konulabilir.

-Pıhtı gelişimi neden kaynaklı?

Kan pıhtılarının oluşumu çevresel veya yaşam şekline bağlı ortaya çıkabilir. Östrojen kullanımı, gebelik, uzun menzilli uçuşlar bu hastalığa neden olduğu bilinirken nedeni bilinmeyen olaylar ve ailesel faktörlerde oluşumda yer alabilir. Oguların çoğunluğu hastanede uzun süre yatışlarda veya hastaneden taburcu edildikten 90 gün içinde ortaya çıkar. Aslında kan pıhtıları önlenebilir, hastane yatışı sonrası ortaya çıkan önde gelen ölüm nedenidir. Hastaneye yattıktan sonra bireyler, kan pıhtısı gelişme risklerine yönelik değerlendirilmeli ve koruyucu tedavi uygulanmalıdır. Hastanede iken, hastalar hareketli olmalı ve riski azaltmak için mümkün olduğunca sık yürümelidirler. Ayrıca, en önemlisi, bazı hastalar taburcu olduktan sonra profilaksinin devam etme ihtiyacı değerlendirilerek antiembolik çorap kullanımı devam edilmelidir. Gerekirse hasta evde bakımı için talimatlar verilmelidir.

 -Tedavisi nasıldır?

DVT ve/veya PE şüphesi olan hastalarda tanıyı doğrulamak için acilen yapılması gereken testler istenir ve hastalar kanama riski açısından hızlıca değerlendirilir. Kanama riski yüksek değil ise, sonuçlar çıkıncaya kadar kan sulandırıcı iğne veya haplarla tedaviye başlanır. Teşhis doğrulandıktan sonra en az 3 ay, genellikle 3-6 ay boyunca ilaçlar kullanılır. Daha önceki standart tedavide 3-6 ay boyunca pıhtılaşma önleyici heparin ya da düşük moleküler ağırlıklı heparinler sonrası varfarin ile tablet olarak devam ediliyordu. Ancak yeni gelişimlerle hedefe yönelik tedaviler bulundu. Yeni grup kan sulandırıcılar olarak adlandırılan bu grup ilaçlar (dabigatranın, rivaroksaban ve apixaban) ülkemizde de mevcuttur. Yaşamı tehlikeye sokan akciğer embolilerinde ise hızlıca pıhtıyı eritmek için bazı özel hazırlanmış pıhtı eritici (trombolitik tedavi) ilaçlar da kullanılabilmektedir.